Κυπριακές βουλευτικές εκλογές 1960
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Οι βουλευτικές εκλογές του 1960 ήταν οι πρώτες βουλευτικές εκλογές στην ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Πραγματοποιήθηκαν στις 31 Ιουλίου 1960. Ήταν οι μοναδικές βουλευτικές εκλογές στις οποίες ψήφισαν και οι Τουρκοκύπριοι.
Ιστορικό
Οι εκλογές πραγματοποιήθηκαν λίγες μέρες πριν επικυρωθεί από τη βρετανική βουλή το νομοσχέδιο για την ανεξαρτησία της Κύπρου (16 Αυγούστου 2015). Το Μικτό Συμβούλιο αποφάσισε στις 5 Ιουλίου 1960 τη διεξαγωγή βουλευτών για τη Bουλή των Aντιπροσώπων στις 31 Ιουλίου 1960.
Οι θέσεις των βουλευτών ήταν 50. Βάσει του συντάγματος η αναλογία Ελλήνων-Τούρκων βουλευτών πρέπει να είναι 70%-30%. Έτσι, οι Έλληνες (Ελληνοκύπριοι) βουλευτές που εκλέγονταν από την ελληνική κοινότητα ήταν 35 και οι Τούρκοι (Τουρκοκύπριοι) βουλευτές που εκλέγονταν από την τουρκική κοινότητα ήταν 15.
Εκλογικό σύστημα
Το εκλογικό σύστημα που ίσχυε ήταν το Πλειοψηφικό.
Έδρες ανά επαρχία
Οι έδρες κατανέμονταν ανά επαρχία ως εξής:
| Επαρχία | Έδρες Ελλήνων | Έδρες Τούρκων | Σύνολο |
| Λευκωσία | 12 | 5 | 17 |
| Λεμεσός | 7 | 3 | 10 |
| Αμμόχωστος | 7 | 2 | 9 |
| Λάρνακα | 3 | 2 | 5 |
| Πάφος | 4 | 2 | 6 |
| Κερύνεια | 2 | 1 | 3 |
| Σύνολο | 35 | 15 | 50 |
Εκλογές ελληνικής κοινότητας
Τις εκλογές διεκδίκησαν οι συνδυασμοί του Πατριωτικού Μετώπου σε όλες τις περιφέρειες, του ΑΚΕΛ σε τρεις περιφέρειες και του Παγκύπριου Συνδέσμου Αγωνιστών σε δύο περιφέρειες καθώς και ανεξάρτητοι υποψήφιοι.
Όλοι οι υποψήφιοι ήταν άνδρες. Η μόνη γυναίκα που είχε θέσει υποψηφιότητα ως ανεξάρτητη, η Kαλλισθένη Mαούνη, αποσύρθηκε 4 μέρες πριν τις εκλογές μετά από εκκλήσεις του Πατριωτικού Μετώπου προς τους ανεξάρτητους υποψήφιους.
Κόμματα
Τα κόμματα που συμμετείχαν ήταν:
- Ανορθωτικό Κόμμα Εργαζόμενου Λαού (ΑΚΕΛ): Το ΑΚΕΛ αποτελεί το διάδοχο κόμμα του Κομμουνιστικού Κόμματος Κύπρου. Ιδρύθηκε στις 14 Απριλίου 1941. Γενικός Γραμματέας του ΑΚΕΛ το 1960 ήταν ο Εζεκίας Παπαϊωάννου.
- Πατριωτικό Μέτωπο: Το Πατριωτικό Μέτωπο αποτελούσε το σχηματισμό των συνασπισμένων κεντροδεξιών δυνάμεων με σκοπό τη διεκδίκηση των εκλογών. Προήλθε από μετασχηματισμό του Ενιαίου Δημοκρατικού Μετώπου Αναδημιουργίας (Ε.Δ.Μ.Α.), που ιδρύθηκε την 1η Απριλίου 1959 και στήριξε τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο στις προεδρικές εκλογές του 1959. Επικεφαλής του Πατριωτικού Μετώπου στις εκλογές ήταν ο Γλαύκος Κληρίδης.
Στις εκλογές δεν συμμετείχε το κόμμα Δημοκρατική Ένωση, το οποίο ήταν δεξιό κόμμα, αντιπολιτευόμενο στον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο. Απέφυγε τη διεκδίκηση βουλευτικών εδρών το 1960, μετά τη διακοπή της συνεργασίας με το ΑΚΕΛ για τις προεδρικές του 1959.
Αποτελέσματα
Οι εκλογές έγιναν για τυπικούς λόγους. Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος μοίρασε τις έδρες μεταξύ Πατριωτικού Μετώπου και του ΑΚΕΛ, με το Πατριωτικό Μέτωπο να παίρνει 30 έδρες και το ΑΚΕΛ 5 έδρες. Η συμφωνία πραγματοποιήθηκε μεταξύ του Αρχιεπισκόπου και των δύο κομμάτων. Το ΑΚΕΛ αναγκάστηκε να συμφωνήσει στο διαχωρισμό των εδρών αφού, λόγω του ότι το εκλογικό σύστημα ήταν πλειοψηφικό, το Πατριωτικό Μέτωπο που έλεγχε πέραν του 60% των ψήφων, θα μπορούσε να εκλέξει και τους 35 βουλευτές. Λόγω του προκαθορισμένου αποτελέσματος από τα δύο κόμματα που συμμετείχαν στις εκλογές, η αποχή έφτασε στο 39,1%. Η ψηφοφορία δεν ήταν υποχρεωτική. Τις περισσότερες ψήφους έλαβε ο Γλαύκος Kληρίδης στην περιφέρεια Λευκωσία (31831 ψήφους).
| Κόμματα | Ψήφοι | % | +/– | Έδρες | +/– | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Πατριωτικό Μέτωπο | 82888 | 56,1 | – | 30 | – | ||
| ΑΚΕΛ | 51719 | 35 | – | 5 | – | ||
| Παγκύπριος Σύνδεσμος Αγωνιστών | – | 0 | – | ||||
| Ανεξάρτητοι | – | 0 | – | ||||
| Έγκυρα | 136103 | 98,47% | – | 35 | |||
| Άκυρα/Λευκά | 2155 | 1,53% | |||||
| Ψήφισαν | 138218 | 57,79% | |||||
| Εγγεγραμμένοι | 239167 | ||||||
| Πηγές: Βουλή των Αντιπροσώπων | |||||||
Εκλεγμένοι βουλευτές
Οι εκλεγμένοι βουλευτές ήταν:
1Την 21η Απριλίου 1966 ο Τίτος Φάνος, με επιστολή του προς την ολομέλεια της Βουλής των Αντιπροσώπων, υπέβαλε την παραίτησή του από το βουλευτικό αξίωμα, αποδεχόμενος το διορισμό του από τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ΄ ως Υπουργού Συγκοινωνιών και Έργων στις 19 Απριλίου του 1966. Η βουλευτική έδρα παρέμεινε κενή.
2Ο Πέτρος Στυλιανού εκλέχθηκε στις βουλευτικές εκλογές της 31ης Ιουλίου 1960 ως υποψήφιος του Πατριωτικού Μετώπου στην εκλογική περιφέρεια Λευκωσίας. Το 1962 διαγράφηκε από το Πατριωτικό Μέτωπο και παρέμεινε ανεξάρτητος βουλευτής για το υπόλοιπο της θητείας του.
3Την 21η Απριλίου του 1966 ο Γεώργιος Τομπάζος, με επιστολή του προς την ολομέλεια της Βουλής των Αντιπροσώπων, υπέβαλε την παραίτησή του από το βουλευτικό αξίωμα, αποδεχόμενος το διορισμό του από τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ΄ ως Υπουργού Γεωργίας και Φυσικών Πόρων στις 19 Απριλίου του 1966. Η βουλευτική έδρα παρέμεινε κενή.
4 Ο Κώστας Χριστοδουλίδης εκλέχθηκε στις βουλευτικές εκλογές της 31ης Ιουλίου 1960 ως υποψήφιος του Πατριωτικού Μετώπου στην εκλογική περιφέρεια Αμμόχωστου. Το 1966 διαγράφηκε από το Πατριωτικό Μέτωπο και παρέμεινε ανεξάρτητος βουλευτής για το υπόλοιπο της θητείας του.
5 Ο Δάφνης Παναγίδης εκλέχθηκε στην αναπληρωματική εκλογή που διεξήχθη στις 25 Σεπτεμβρίου 1960 για πλήρωση της κενωθείσας έδρας του Ανδρέα Παπαδόπουλου, ο οποίος διορίστηκε Υπουργός Συγκοινωνιών και Έργων από τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ΄ στις 16 Αυγούστου 1960. Στις 28 Σεπτεμβρίου 1960 έδωσε τη νενομισμένη διαβεβαίωση ενώπιον της ολομέλειας της Βουλής των Αντιπροσώπων και ανέλαβε καθήκοντα βουλευτή. Το 1966 παραιτήθηκε από το βουλευτικό αξίωμα και η έδρα παρέμεινε κενή.
6 Ο Λεύκιος Ροδοσθένους έχασε τη βουλευτική του ιδιότητα μετά από απόφαση της ολομέλειας της Βουλής των Αντιπροσώπων, ημερομηνίας 21ης Ιουλίου 1961. Η βουλευτική έδρα παρέμεινε κενή.
7 Ο Γεώργιος Τζιρκώτης εκλέχθηκε στις βουλευτικές εκλογές της 31ης Ιουλίου 1960 ως υποψήφιος του Πατριωτικού Μετώπου στην εκλογική περιφέρεια Λάρνακας. Το 1966 διαγράφηκε από το Πατριωτικό Μέτωπο και παρέμεινε ανεξάρτητος βουλευτής για το υπόλοιπο της θητείας του.
Εκλογές ελληνικής κοινότητας
Εκλεγμένοι βουλευτές
Οι εκλεγμένοι βουλευτές ήταν:
| Επαρχία | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Λευκωσία | Λεμεσός | Αμμόχωστος | Λάρνακα | Πάφος | Κερύνεια |
| Οσμάν Ορέκ (Μεχμέτ Κεμάλ Ντενίς)1 Φαζίλ Μουσταφά Πλουμέρ (Ιμπραχίμ Ορχάν )2 Ριζά Χαλίτ Αλή Σελτσιούκ Σιακίρ Σομέκ Ουμίτ Σουλεϊμάν Ονάν |
Χουσεΐν Ντερβίς Ραμαντάν Τζεμίλ |
Χασάν Αντνάν Γκιουβενέρ Νιαζί Μανιέρα (Ναμπί Νεμπίλ)3 Μπουρχάν Ναλμπάντογλου |
Ορχάν Μουντερίσογλου Νεντζέτ Χουσεΐν |
Αχμέτ Αζίζ Αλτάι Χαλίτ Κιαζίμ Σιεμσιεντίν (Κιαζίμ Αϊλά Χαλίτ)4 |
Αχμέτ Μιντχάτ Μπερμπέρογλου |
1 Ο Μεχμέτ Κεμάλ Ντενίς εκλέχθηκε στην αναπληρωματική εκλογή που διεξήχθη στις 25 Σεπτεμβρίου 1960 για πλήρωση της κενωθείσας έδρας του Οσμάν Ορέκ, ο οποίος διορίστηκε Υπουργός Άμυνας από τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ΄ στις 16 Αυγούστου 1960. Στις 28 Σεπτεμβρίου 1960 έδωσε τη νενομισμένη διαβεβαίωση ενώπιον της ολομέλειας της Βουλής των Αντιπροσώπων και ανέλαβε καθήκοντα βουλευτή.
2 Ο Ιμπραχίμ Ορχάν εκλέχθηκε στην αναπληρωματική εκλογή που διεξήχθη στις 25 Σεπτεμβρίου 1960 για πλήρωση της κενωθείσας έδρας του Φαζίλ Μουσταφά Πλουμέρ, ο οποίος διορίστηκε Υπουργός Γεωργίας και Φυσικών Πόρων από τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ΄ στις 16 Αυγούστου 1960. Στις 28 Σεπτεμβρίου 1960 έδωσε τη νενομισμένη διαβεβαίωση ενώπιον της ολομέλειας της Βουλής των Αντιπροσώπων και ανέλαβε καθήκοντα βουλευτή.
3 Ο Ναμπί Νεμπίλ εκλέχθηκε στην αναπληρωματική εκλογή που διεξήχθη στις 25 Σεπτεμβρίου 1960 για πλήρωση της κενωθείσας έδρας του Μανιέρα Νιαζί, ο οποίος διορίστηκε Υπουργός Υγείας από τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ΄ στις 16 Αυγούστου 1960. Στις 28 Σεπτεμβρίου 1960 έδωσε τη νενομισμένη διαβεβαίωση ενώπιον της ολομέλειας της Βουλής των Αντιπροσώπων και ανέλαβε καθήκοντα βουλευτή.
4Στις 24 Σεπτεμβρίου 1963 ο Κιαζίμ Σιεμσιεντίν Χαλίτ σκοτώθηκε σε αυτοκινητικό δυστύχημα. Τη θέση του κατέλαβε η σύζυγός του, Κιαζίμ Αϊλά Χαλίτ, η οποία έδωσε τη νενομισμένη διαβεβαίωση ενώπιον της ολομέλειας της Βουλής των Αντιπροσώπων και ανέλαβε καθήκοντα βουλευτή στις 25 Οκτωβρίου 1963.
5 Το Δεκέμβριο του 1961 δημιουργήθηκε η ανεξάρτητη τουρκική ομάδα, στην οποία εντάχθηκαν έντεκα από τους δεκαπέντε Τουρκοκύπριους βουλευτές του Τουρκικού Εθνικού Μετώπου (Ιμπραχίμ Ορχάν, Ριζά Χαλίτ Αλή, Σελτσιούκ Σιακίρ Σομέκ, Χασάν Αντνάν Γκιουβενέρ, Νεμπίλ Ναμπί, Μπουρχάν Ναλμπάντογλου, Ραμαντάν Τζεμίλ, Αχμέτ Αζίζ Αλτάι, Χαλίτ Κιαζίμ Σιεμσιεντίν, Ορχάν Μουντερίσογλου, Νεντζέτ Χουσεΐν). Ο Αντιπρόεδρος της Βουλής Ορχάν Μουντερίσογλου ήταν ο πρόεδρος της ανεξάρτητης τουρκικής ομάδας, ο Ριζά Χαλίτ Αλή ο αντιπρόεδρος και ο Μπουρχάν Ναλμπάντογλου ο γραμματέας.
Αντιπρόσωποι θρησκευτικών ομάδων
Οι θρησκευτικές ομάδες των Αρμενίων, των Λατίνων και των Μαρωνιτών εκπροσωπούνταν με εκλεγμένους αντιπροσώπους τους στην Ελληνική Κοινοτική Συνέλευση μέχρι τη μεταβίβαση των νομοθετικών αρμοδιοτήτων της στη Βουλή το Μάρτιο του 1965. Από το 1965 μέχρι το 1970 οι τρεις αντιπρόσωποι εκπροσωπούσαν την ομάδα τους στη Βουλή με ετήσια παράταση της θητείας τους. Το 1960 οι εκλεγμένοι υποψήφιοι των θρησκευτικών ομάδων ήταν:
- Μαρωνιτών: Ιωάννης Μαυρίδης
- Αρμενίων: Μπερτζ Τιλπιάν
- Λατίνων: Άντονυ Πιετρώνη
Πρόεδρος της Βουλής
Στις 16 Αυγούστου 1960 η Βουλή των Αντιπροσώπων συνήλθε στην πρώτη της συνεδρίαση. Καθήκοντα προέδρου ασκούσε ο γηραιότερος των Ελλήνων βουλευτών, Χαρίδημος Χατζηχάρος. Καθήκοντα αντιπροέδρου ασκούσε ο γηραιότερος των Τούρκων βουλευτών, Νιαζί Μανιέρα. Για την Α΄ βουλευτική περίοδο Πρόεδρος της Βουλής εξελέγη ο Γλαύκος Κληρίδης και αντιπρόεδρος ο Ορχάν Μουντερίσογλου. Και οι δύο εξελέγησαν άνευ ανθυποψηφίου. Μόνο για αυτή τη βουλευτική περίοδο, η Βουλή είχε αποφασίσει ότι σε περίπτωση προσωρινής απουσίας του Προέδρου της Βουλής, ο αντικαταστάτης του θα είναι ο πρόεδρος της Νομικής Επιτροπής.[1]
Βυθοσκόπιο 